Słowa mają ogromną moc – jak rozmawiać z dziećmi?
Ile razy w ciągu dnia mówisz do swojego dziecka NIE?
Nie wolno, nie rób tak, nie zabieraj, nie krzycz, nie teraz, nie biegaj….
Znasz to?
To zwroty, których używamy kilkanaście razy dziennie. Jednak to nie tędy droga do dobrej relacji z dzieckiem. Komunikaty, które docierają do dzieci mają ogromny wpływ na ich rozwój. Powinniśmy jak najwięcej rozmawiać z naszymi dziećmi.
W jaki sposób?
Pamiętajmy, że słowa mają ogromną moc, mogą dodać wiary we własne możliwości, dodać sił i podnieść na duchu. Jednak mogą również załamać, obniżyć poczucie własnej wartości i wywołać smutek. Dlatego warto każdego dnia stosować zwroty, które zachęcą dziecko do działania, podniosą jego samoocenę i sprawią, że poczuje się kochane i docenione. W codziennej rozmowie używajmy sformułowań, które pozwolą dziecku poczuć się zrozumianym i docenionym. Wzmocnią poczucie własnej wartości oraz pomogą zbudować dobre relacje.
Oprac.:
A.Szada-Borzyszkowska
źródło: www.ponadwszystko.com
Złość
Złość jest emocją obciążoną dużym poczuciem wrogości. Pojawia się wtedy, gdy ktoś lub coś uniemożliwia nam osiągnięcie tego, czego pragniemy. Jest to emocja, która najczęściej ujawnia się w sytuacji konfliktu interesów. Złość może wywołać jakaś osoba lub jakaś sytuacja – zewnętrzna, teraźniejsza lub przeszła. Możemy nawet zezłościć się sami na siebie, jeśli nie zdołaliśmy zdobyć tego, co według nas nam się należało.
Złość to jedna z tych przykrych emocji , które są jednak ważne i potrzebne. Pozostaje ona bowiem w opozycji do smutku, strachu, wstrętu, daje energię i motywuje do działania. Pod wpływem złości dążymy do rozstrzygnięcia problemu, a nie ucieczki czy chowania głowy w piasek.
Może ona stać się paliwem dla rozwoju ambicji i sprzyjać odwadze oraz kreatywności, jednak staje się toksyczna, gdy jest długotrwale tłumiona.
Należy pamiętać, że niekontrolowana złość przyczynia się do pogłębiania konfliktów, nakręca spiralę wrogości i może utrwalić się jako sposób wywierania presji na innych. Skierowana na siebie powoduje narastanie wewnętrznej frustracji i przyczynia się do kształtowania niskiej
samooceny, która generuje kolejne nieprzyjemne i destrukcyjne emocje. Napady złości występujące u dzieci są wyuczoną strategią wywierania wpływu na innych. Jeśli takie zachowania kończą się sukcesem, wówczas są utrwalane przez dzieci. Jednak konsekwencje napadów złości są niekorzystne – dzieci stają się nielubiane i nie rozumieją dlaczego.
Co w takim razie dzieci mają robić ze złością, którą odczuwają, by pomagała im rozwiązywać trudne sytuacje, a nie powodowała kolejne konflikty?
Ciekawe rozwiązanie zaproponowały autorki opowiadania „Burza w słoiku” (kolekcja Świat Emocji). Aby opanować złość należy „umieścić ją w słoiku”. W ten sposób następuje odroczenie natychmiastowej reakcji, którą mogłaby być kłótnia , wyrządzenie szkody czy poniżenie. Symboliczny tytuł wskazuje również , że można ją okiełznać. Jeszcze inną proponowaną w tej bajce metodą jest słuchanie muzyki relaksacyjnej lub powstrzymywanie się od gwałtownych zachowań poprzez liczenie. Warto uzupełnić te działania o budzenie refleksji w dziecku. W sytuacji doświadczania przez nie złości pytamy, dlaczego jest zdenerwowane, co się wydarzyło? Dążymy do tego, by zrozumiało przyczyny pojawienia się tej emocji, czy jest nią np. niechcące zniszczenie zabawki, czy może jej zabranie. W niektórych przypadkach zrozumienie motywów postępowania spowoduje, że złość się rozpłynie, bo dziecko wybaczy, a w innych podejmie negocjacje, by sprawca zrekompensował szkodę. Jeśli to ono samo przyczyniło się do straty i to celowo niezawinionej, to warto je zachęcać, by sobie współczuło. Współczucie jest dobrą emocją, pozwala na poradzenie sobie ze skierowaną na siebie złością.
Rozmawiajmy z dzieckiem o sposobach, które prowadzą do znalezienia rozwiązania konfliktów: co może zrobić, jakie strategie zastosować lub jak się zabezpieczyć przed niekontrolowanym wzrostem złości. Wówczas doświadczana emocja stanie się wskazówką, że jest problem, który należy rozwiązać, a dziecko uczy się odważnie stawiać czoło przeciwnościom. Wiadomo, że w dzieciństwie złość jest trudna do opanowania, niekiedy nawet może powodować pojawienie się dręczącego poczucia winy. Dlatego należy wspomagać rozwijanie umiejętności radzenia sobie poprzez rysowanie tej emocji i sytuacji, w jakich się pojawia, oraz zachęcać dziecko do opowiadania o tym, co je najbardziej złości.
ZAPAMIĘTAJ
Zrozumienie przyczyn powstawania złości sprzyja szukaniu sposobów rozwiązania problemu, który ją wyzwolił i tym samym neutralizuje jej destrukcyjną siłę. Jeśli nam się to uda, wówczas złość stanie się sprzymierzeńcem dziecka w radzeniu sobie z sytuacjami frustracyjnymi czy konfliktowymi.
Oprac.:
Anna Szada - Borzyszkowska
„Świat Emocji”
W jaki sposób wytłumaczyć dziecku to, co w danej chwili ono czuje? Nie zawsze jest prosto. Nasz mały człowiek jest tak samo skomplikowany jak my, tylko, że jeszcze nie potrafi sobie radzić z emocjami. A to przecież one rządzą naszym życiem, sprawiają, że w jednej chwili dobry dzień zamienia się w najgorszy. Dobra zabawa może zostać przerwana płaczem i histerią.
Aby pomóc dzieciom lepiej zrozumieć to, co dzieje się w ich główkach i serduszkach, przedstawiamy kolekcję wydawniczą Świat emocji. Pięknie ilustrowane, kolorowe książeczki to skarbnica wiedzy. Każdy numer poświęcony jest innej emocji, dzięki czemu stopniowo i powoli można przechodzić z maluchami kolejne stopnie – od bardziej pozytywnych aż do tych, z którymi o wiele trudniej sobie radzić.
Dzięki kolekcji Świat Emocji nasze dziecko będzie potrafiło rozpoznać podstawowe emocje oraz ich główne cechy i specyfikę. Nauczy się także panować nad emocjami oraz pracować z wykorzystaniem zaproponowanych zabaw.
Kolekcja dostępna na: https://kolekcja-hachette.pl/kategoria/5
Opracowanie:
Anna Szada-Borzyszkowska
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
Radość
Radość jest emocją przyjemną i pełną pozytywnej energii, którą czujemy, kiedy wszystko dobrze się układa. Zazwyczaj wyrażamy ją gestami i/lub okrzykami entuzjazmu.
Możemy rozumieć radość po prostu jako pozytywny stan ducha, czasem może ona być przelotna lub niepowiązana z żadnymi konkretnymi wydarzeniami. Dlatego bywają dni, kiedy czujemy się radośni bez szczególnego powodu, podobnie jak bywają dni, kiedy jesteśmy smutni lub przybici. Bez smutku nie ma radości i odwrotnie, jako że są to dwie przeciwstawne emocje.
„Deszcz śmiechu” to książeczka , której treść wyzwala u małych słuchaczy pozytywny nastrój. Opisano w niej wesołe wydarzenia, jej bohaterowie maja poczucie humoru i często wybuchają śmiechem.
Dzięki temu opowiadaniu dzieci uczą się różnicować nasilenie pozytywnych emocji – od dobrego nastroju, wesołości aż do przeżywania radości.
Czy dzieciom często należy stwarzać okazje do przeżywania przyjemnych emocji? Dla jednych osób odpowiedź jest oczywista, ale inni mogą sceptycznie odnieść się do tej kwestii.
Radość daje dzieciom siłę do zmierzenia się z wyzwaniami i wpływa na ich aktywność. Dzieci są ciekawe świata, chcą go poznawać, w ten sposób budują wiedzę, rozwijają umiejętności i nabywają różne kompetencję. Z kolei poczucie humoru buduje odporność emocjonalną, pomaga radzić sobie ze stresem. Pozytywny nastrój sprzyja budowaniu relacji z innymi, ułatwia nawiązywanie kontaktów, zabawę czy współdziałanie.
Dajmy dzieciom powody do radości, które działają jak energetyzujący zastrzyk, motywują do działania i wytrwałości w radzeniu sobie z trudnościami.
Oddziaływanie opowiadania można rozszerzyć, rozmawiając z dzieckiem o tym, co ostatnio go rozbawiło czy sprawiło radość. Warto też spytać dziecko, co sprawia mu największą radość, kiedy odczuwa zadowolenie. W rozmowie odkryjemy preferencje dziecka, co pomoże nam sprawiać mu małe i większe niespodzianki i dostarczać powodów do radości. W rezultacie w domu zapanuje pozytywna atmosfera.
ZAPAMIĘTAJ!!!
Radość sprawia, że „rosną nam skrzydła” i pragniemy się nią dzielić z innymi. Gdy nauczymy sie odnajdywać ją w codzienności, nasz świat będzie nie tylko barwny, lecz także bardziej przyjazny.
Opracowanie:
Anna Szada-Borzyszkowska
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
Kształtowanie emocji dzieci w wieku przedszkolnym
Emocje odgrywają zasadniczą rolę w życiu każdego człowieka - zarówno dzieci jak i dorosłych. Towarzyszą nam w różnych sytuacjach, odpowiadają za relacje ze światem zewnętrznym.
Pierwsze lata w życiu dziecka są bardzo znaczące dla jego późniejszego funkcjonowania. W tym czasie kształtują się nawyki, zachowania, postawy, determinujące dalsze życie .Dziecko przychodzi na świat jako mała, nieporadna istota uzależniona od swych rodziców. Niezmiernie ważne jest, by pierwsze lata swego życia spędziło we własnej rodzinie, która pielęgnując i troszcząc się o nie, zaspokoi jego potrzebę bezpieczeństwa. Jego rozwój emocjonalny zależy przede wszystkim od środowiska rodzinnego, a głównie właściwych postaw rodziców .Obok troskliwej opieki, pielęgnacji i higienicznego trybu życia w tym środowisku, najważniejsza jest miłość rodziców, zrozumienie potrzeb dziecka, atmosfera ciepła, stabilizacji i spokoju. Naturalny kontakt między rodzicami, a dzieckiem w pierwszych miesiącach i latach życia jest istotny nie tylko w chwili obecnej, ale stanowi podłoże wzajemnego zrozumienia w przyszłości.
Współczesna rodzina, jednak traci na swej uniwersalnej wartości; szybkie tempo codziennego życia, troska o warunki ekonomiczne nadały sens czynnikom warunkującym życie wielu rodzin a tym samym poszerzyły krąg problemów opiekuńczo-wychowawczych. We współczesnych czasach nie tylko niedobór materialny ale także niedobór opiekuńczy wpływa niekorzystnie na rozwój dzieci, zwłaszcza rozwój emocjonalny.
Aby zniwelować negatywne wpływy środowiska należy zaspokajać podstawowe potrzeby dziecka:
- Potrzeba miłości – dziecko niekochane wyrasta w przekonaniu, że świat jest groźny więc lepiej się z nim nie kontaktować ( „Mamo, tato kochaj mnie, bo inaczej nie będę kochać, będę agresywny, będę nienawidził”).
- Potrzeba bezpieczeństwa ( „Mamo, Tato kochaj mnie, bo inaczej będę bał się świata”).
Potrzeba bliskości - bądźmy blisko z dzieckiem. Mimo, że będzie robił coraz więcej kroków do świata, ale będzie miał do kogo wrócić.
- Potrzeba poznawcza ( „Rodzice, pokażcie mi świat i wytłumaczcie ten świat. Jeśli tego nie zrobicie, nie będę go rozumiał a życie wyda mi się bez sensu”).
- Potrzeba działania ( „Mamo, Tato pozwól mi działać, powiedz mi co robię dobrze. Jeśli tego nie zrobicie wyrosnę w przekonaniu, że ja nic nie umiem, nic nie potrafię”).
- Potrzeba kontaktu: - werbalnego („rozmawiaj ze mną” i to tak często jak tylko możesz i zawsze, gdy tego potrzebuję; ale też słuchaj, milcz), - niewerbalnego („przytul mnie”) („Mamo, Tato rozmawiaj ze mną, byście mogli mnie poznać, byście mogli dowiedzieć się czego się boję. Poznaj moich kolegów – inaczej będę szukał ucieczki do tych, którzy mnie wysłuchają” – uzależnienia, sekty).
Pokażcie mi jasną i klarowną hierarchię wartości: - pokażcie co jest dobre, a co złe - jasno określcie wymagania, stanowczość i konsekwencja - bądźcie przykładem i autorytetem (ważne jest co robimy, a nie co mówimy).
Dziecko musi wiedzieć – kim jest, a nie kim nie jest. Nie krytykuj go (w każdym dziecku jest coś, co może być jego siłą, wartością, zaletą).
Dziecko musi wiedzieć co potrafi, musi wiedzieć, że jest człowiekiem (a to wielkie słowo) i ma swoją godność, która wymaga obrony, ma swoją wartość.
Przedszkole jest drugim miejscem, które pełni ważną rolę w rozwoju emocjonalnym dziecka. To tutaj dziecko wchodzi w swój pierwszy świat , zdobywa doświadczenia w wyrażaniu i odbiorze emocji i uczuć . Nauczyciel przedszkola jest pierwszą osobą po rodzicach , która ma wpływ na kształtowanie postaw, umiejętności społecznych oraz rozwój emocjonalny dziecka. Zatem formowanie sfery emocjonalnej staje się istotnym elementem wychowania i należy wiedzieć jakie są źródła emocji i co ze sobą niosą.
Emocje są reakcją wyrażoną mimiką twarzy, mową ciała (ruchy, gesty), głosem (ton, barwa, natężenie), słowem (nazywanie emocji) na osoby, wydarzenia zewnętrzne i sytuacje. W różnych okolicznościach te reakcje wyrażają się poprzez: radość, wzruszenie, satysfakcję, poczucie bezpieczeństwa, zaufanie, pewność siebie, niepokój, wstyd ,poczucie winy, gniew, nienawiść. Emocjom towarzyszą objawy widoczne dla innych, które informują o danej sytuacji życiowej. Nie powinno się ich zatem dzielić na pozytywne i negatywne, ale na radosne i bolesne. Wszystkie bowiem są pozytywne jako nośniki informacji o naszym życiu. Jeśli dziecko będzie czuło się bezpieczne – odważnie podejmie nowe wyzwania jakie niesie dorosłe życie. W poczuciu akceptacji samego siebie będzie ufało sobie, najbliższym oraz innym ludziom. Odczuwane poczucie więzi umożliwi mu bezproblemowe wchodzenie w dorosłość oparte na wzajemności i wspólnej aktywności w grupie rówieśników. W trudnych sytuacjach wyzwalających lęk , obawę , dziecko które doznało poczucia więzi będzie potrafiło współczuć i pomagać innym. Dziecku , które przeżywa stresową sytuację, można pomóc tylko poprzez udzielanie mu wsparcia emocjonalnego , przekazywanie pozytywnych konkretnych, sprawdzonych informacji, rozmowie o tym jak my dorośli postępujemy w identycznej sytuacji. Kształtując zachowania dziecka należy zawsze go wspierać emocjonalnie i rozmawiać z nim o emocjach dzięki czemu nabędzie umiejętności:
- nazywania emocji;
- rozumienia tego co czuje ;
- zachowania się w związku z tym co czuje w taki sposób, który jest społecznie i kulturowo akceptowany ;
- rozpoznawania emocji u innych ;
- rozumienia zachowań innych osób .
Rozmowa z małymi dziećmi o emocjach, w szczególności o tych bolesnych - nie jest ława. Wówczas możemy wykorzystać do tego zabawy, gry, ćwiczenia, wiersze i literaturę (bajki, opowiadania) poruszające interesujący nas problem. Na podstawie przygód opisywanych bohaterów z literatury możemy odnieść się do problemu, który próbujemy wspólnie z dzieckiem nazwać i rozwiązać. Istnieje także wiele zabaw, ćwiczeń i gier, które są przydatne w nauce rozpoznawania emocji, nazywania i wyrażania ich. Naszym zadaniem jest również wzbogacanie rozwoju dzieci o kolejne, pozytywne doświadczenia i sposoby wychodzenia z trudnych i stresujących sytuacji. Dzięki temu pomożemy dziecku w zdobywaniu nowych umiejętności oraz przekształcaniu i doskonaleniu już posiadanych.
Szanujmy i honorujmy emocje: swoje własne, dzieci oraz innych osób, z którymi utrzymujemy kontakty. Dzielmy się swoimi uczuciami, myślami i doświadczeniami tak pozytywnymi jak i negatywnymi (np. podekscytowaniem, zawstydzeniem, nierozsądkiem, złością, zmartwieniem itp.). Stwórzmy atmosferę szczerości i zaufania, otwartości. Powstrzymajmy się od dawania gotowych rad i odpowiedzi. Dajmy szansę do wyrażenia przez dziecko swoich myśli – nie popędzajmy go, naprowadźmy na właściwy tor zrozumienia swoich uczuć.
Opracowanie:
Anna Szada - Borzyszkowska
Źródło:
Małyska M.: „Rozmawiamy o uczuciach” WSiP
Dimitroca Z.: „Bajki niezapominajki”
K.Konopka: „Emocje w przedszkolu”